Prace na wysokości – jak wygląda przestrzeganie zasad BHP?
Czym są prace na wysokości?
Praca na wysokości definicja – jest to praca, którą pracownik wykonuje na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
Od tej zasady istnieją jednak 2 wyjątki.
Pracami na wysokości nie są:
- prace na powierzchniach osłoniętych ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami
lub ścianami z oknami oszklonymi, - prace na powierzchniach wyposażonych w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.
Przy tym należy pamiętać, że inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości muszą stanowić konstrukcję zapewniający ten sam poziom ochrony co ściany czy ściany z oknami. Powszechnie spotykane barierki nie spełniają takiego warunku i tym samym pracę na podestach z barierkami należy uznać za pracę na wysokości.
Prace szczególnie niebezpieczne, a prace na wysokości
Praca na wysokości należy do prac szczególnie niebezpiecznych.
Gdy pracodawca zleca pracownikom do wykonania prace na wysokości, jest zobowiązany do szczegółowego określenia wymagań bhp przy wykonywaniu tych prac. Ponadto pracodawca ma także obowiązek zapewnienia bezpośredniego nadzoru nad tymi pracami oraz odpowiednich środków zabezpieczających i instruktażu pracowników.
Określenie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu tych prac, powinno
mieć miejsce w instrukcjach, procedurach jak i w księdze bezpieczeństwa podwykonawców.
Dokumenty te muszą określać szczegółowe wymagania dla każdej zidentyfikowanej pracy
na wysokości jak i wskazywać na wymaganą ocenę ryzyka dla tego rodzaju prac.
Prace na wysokości charakteryzuje wysoki poziom ryzyka i tym samym należy stosować środki zapobiegawcze upadkom pracowników.
Kiedy stosuje się środki ochrony indywidualnej czy środki techniczne podczas prac na wysokości?
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pracodawca jest zobowiązany ocenić ryzyko występujące przy określonych pracach oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające to ryzyko.
W sytuacjach, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań
technicznych i organizacyjnych nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju zagrożeń
i poziomu ryzyka.
BALUSTRADY
Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników
o wysokości co najmniej 0,15 m.
Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości
poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona.
Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie
balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników
przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywanej pracy.
Wymagania nie dotyczą ramp przeładunkowych.
Prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób niezmuszający
pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi.
PRACE NA RUSZTOWANIACH POWYŻEJ 2 M / PODESTACH RUCHOMYCH
Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od otaczającego
poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących należy w szczególności:
- zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji pionowej i dojścia do stanowiska pracy,
- zapewnić stabilność rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane obciążenia,
Rusztowania powinny być stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie.
Przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru technicznego w trybie
określonym w odrębnych przepisach.
Ponadto rusztowania muszą spełniać wymagania określone odpowiednio w odrębnych przepisach oraz w polskich normach.
PRACE NA SŁUPACH, MASZTACH, WIEŻACH, KOMINACH, DRABINACH ITP. POWYŻEJ 2 M
Przy pracach na: słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach
budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach
na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu zewnętrznego
lub podłogi należy w szczególności:
- przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia, a także stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa,
- zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu – na słupach, masztach itp.),
- zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych przeznaczonych do prac na wysokości.
Wymagania dotyczą również prac wykonywanych na galeriach, pomostach, podestach
i innych podwyższeniach, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylenia się poza
balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej
pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości.
PRACE NA PODWYŻSZENIACH DO 2 M
Przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach
nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi
lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia,
na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem
z wysokości, należy zapewnić, aby:
- drabiny, klamry, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie,
- pomost roboczy spełniał następujące wymagania:
- powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów,
- podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu,
- w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.
Podesty ruchome wiszące powinny spełniać wymagania określone odpowiednio
w odrębnych przepisach oraz w Polskich Normach.
WYMAGANIA MINIMALNE DLA MASZYN- WYMAGANIA OGÓLNE PRZY TYMCZASOWEJ PRACY NA WYSOKOŚCI I UŻYTKOWANIE DRABIN, RUSZTOWAŃ, POMOSTÓW I LIN
Tymczasowa praca na wysokości może być wykonywana tylko wtedy, gdy warunki pogodowe nie zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników.
Wejścia z wykorzystaniem lin i sprzętu do ustalania pozycji pracownika podczas pracy mogą
być stosowane tylko w warunkach, gdzie ocena ryzyka wskazuje, że praca może być
wykonywana bezpiecznie i stosowanie innego, bezpieczniejszego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione.
Środki ochrony zbiorowej zapobiegające upadkom mogą mieć przerwy jedynie w miejscach
wejścia lub zejścia z drabin lub schodów.
Gdy wykonanie szczególnego zadania wymaga czasowego usunięcia środka ochrony zbiorowej zapobiegającego upadkom, wówczas:
- muszą zostać zastosowane zastępcze, skuteczne środki ochronne,
- zadanie nie może być realizowane, dopóki takie środki nie zostaną zastosowane,
- natychmiast po całkowitym lub częściowym zakończeniu danego zadania środki ochrony zbiorowej zapobiegające upadkom muszą zostać ponownie zainstalowane.
Do pracy na wysokości mogą być wykorzystywane drabiny jako stanowiska robocze, jedynie w warunkach, w których, wykorzystanie innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione z powodu niskiego poziomu ryzyka i krótkotrwałego ich wykorzystania albo istniejących okoliczności, których pracodawca nie może zmienić.
Szczegółowe wymagania odnośnie drabin znajdują się w § 8b pkt 2-4 rozporządzenia w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.
Z kolei wymagania odnośnie rusztowań znajdują się w § 8c i § 8d, a wymagania odnośnie korzystania z wejść wykonywanych z wykorzystaniem lin znajdują się w § 8e rozporządzenia.
Podstawa prawna:
- 106 – 109 Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
- 8a – 8e Rozporządzenie w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa
i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.
Grzegorz Brylonek
Specjalista ds. prawnych
