Standardy ESRS – jak wyglądają wytyczne do raportowania ESG i wpływ na ocenę istotności

Pod koniec lipca 2023 roku Komisja Europejska przyjęła pierwszy zestaw europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS), które będą miały zastosowanie już od stycznia 2024 roku. Standardy te zostaną zastosowane przez pierwszą grupę jednostek (największe jednostki zainteresowania publicznego obecnie raportujące informacje niefinansowe) zgodnie z art. 29b. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464.

Pierwszy zestaw obejmuje 12 standardów – dwa standardy przekrojowe i 10 niezależnych od sektora standardów tematycznych. ESRS będą przeglądane raz na 3 lata, co najprawdopodobniej będzie skutkować zaostrzeniem wymogów sprawozdawczych. Wkrótce planowane jest rozszerzenie zestawu standardów o standardy sektorowe oraz uproszczone standardy dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Podział standardów ESRS

Standardy przekrojowe – wymogi ogólne ESRS 1 i ujawnienia ogólne ESRS 2

• ESRS 1 „Wymogi ogólne”, można określić mianem przewodnika do ESRS, który nakreśla ogólne wytyczne co do kluczowych zasad i koncepcji raportowania. ESRS 1 wskazuje zalecenia dotyczące ujawniania informacji związanych z istotnymi oddziaływaniami, ryzykami i możliwościami, jednocześnie nie nakładając wymogów dotyczących postępowania.
• ESRS 2 „Ujawnienia ogólne” to obowiązkowy standard, który określa 12 wymogów dotyczących ujawniania informacji w obszarach takich jak: zarządzanie (GOV), strategia (SBM), zarządzanie wpływem, ryzykiem i szansami (IRO) oraz wskaźniki i cele. Należy podkreślić, że ESRS 2 musi być stosowany łącznie z tematycznymi ESRS.

Standardy tematyczne ESRS – podział

Standardy tematyczne są podzielone na standardy środowiskowe, społeczne i dotyczące ładu korporacyjnego.

Warto zaznaczyć, że nie każdy standard tematyczny będzie dotyczył wszystkich firm. Istotność ujawnianych przez spółki informacji będzie podlegać ocenie podwójnej istotności wpływu.

Standardy i wymogi ESRS a należyta staranność przedsiębiorstwa

Standardy ESRS odnoszą się do obowiązku dochowania należytej staranności przez przedsiębiorstwa w odniesieniu do rzeczywistego i potencjalnego wpływu na ludzi oraz środowisko. Pomimo szeroko omówionego procesu w ESRS 1,  nie określono konkretnych wymogów dotyczących sposobu przeprowadzenia tego procesu należytej staranności. Dokładne kryteria będą sprecyzowane w dyrektywie dotyczącej należytej staranności przedsiębiorstw w obszarze zrównoważonego rozwoju (CSDDD), obecnie będącej przedmiotem opracowywania.

Tworzenie raportów zrównoważonego rozwoju – podejście łańcucha wartości

Standardy ESRS zobowiązują spółki do przyjęcia podejścia opartego na łańcuchu wartości podczas tworzenia raportów dotyczących zrównoważonego rozwoju. Mając na uwadze potencjalne trudności związane z pozyskiwaniem danych od partnerów biznesowych, przez okres pierwszych 3 lat spółki mogą być zwolnione z obowiązku raportowania informacji dotyczących łańcucha wartości.

Należy jednak wykazać powody, dla których dane nie były możliwe do pozyskania oraz planowane działania spółki, które w przyszłości mogą usprawnić ten proces. Wskazano również możliwość korzystania z szacunkowych danych.

CSRD i ESRS – kto podlega obowiązkowi udostępniania informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju?

Spółki, które podlegają CSRD, mają obowiązek udostępniania informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju w odrębnej sekcji sprawozdania zarządu, zwanej oświadczeniem o zrównoważonym rozwoju.

Ocena podwójnej istotności a raportowanie ESG

Punktem wyjścia do sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju w ramach ESRS jest przeprowadzenie oceny istotności. Analiza obejmuje identyfikację i ocenę oddziaływań, ryzyk i możliwości z zakresu ochrony środowiska, polityki społecznej i zarządzania w całym łańcuchu wartości.

Przy określaniu istotnych kwestii jednostka może wspomóc się spisem zagadnień zawartym w paragrafie AR 16 ESRS, który stanowi dobry punkt wyjścia przy identyfikacji kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem.

Kryteria istotności w zakresie zrównoważonego rozwoju

Zagadnienie związane ze zrównoważonym rozwojem jest „istotne”, jeżeli spełnia określone kryteria odnośnie do istotności oddziaływania lub istotności finansowej lub obu tych rodzajów istotności.

Perspektywa wpływu

Z „perspektywy wpływu”, kwestie zrównoważonego rozwoju są istotne, o ile odnoszą się do istotnego rzeczywistego lub potencjalnego, pozytywnego lub negatywnego oddziaływania podmiotu na ludzi lub środowisko, w tym odziaływanie organizacji na prawa człowieka, związane z jej własnymi operacjami i z wszystkimi poziomami łańcucha wartości oraz za pośrednictwem relacji biznesowych.

Perspektywa finansowa

Natomiast z „perspektywy finansowej”, kwestie zrównoważonego rozwoju są istotne, jeżeli powodują lub można spodziewać się, że spowodują istotne skutki finansowe dla przedsiębiorstwa wpływające na sytuację finansową, wyniki finansowe i przepływy pieniężne przedsiębiorstwa. Istotność finansowa odnosi się również do kwestii nie będących pod kontrolą przedsiębiorstwa, mających związek z relacjami biznesowymi, czy zależnością od zasobów naturalnych, ludzkich i społecznych. 

Wynik oceny istotności pozwala wskazać, które informacje mają zostać ujawnione w oświadczeniu dotyczącym zrównoważonego rozwoju. Po zidentyfikowaniu kwestii istotnych, przedsiębiorstwo odnosząc się do wymogów odpowiedniego tematycznego ESRS, ujawnia istotne skutki, ryzyka i szanse oraz ich powiązanie ze strategią i modelem biznesowym. Jeżeli przedsiębiorstwo oceni, że dany temat nie jest istotny, pomija ujawnienia informacji w odniesieniu do tematycznego ESRS. 

Europejskie standardy raportowania zrównoważonego rozwoju ESRS – kwestie obowiązkowe w analizie istotności

ESRS 2 Ujawniania ogólne jest jedynym obowiązkowym standardem, który wymaga ujawniania informacji dotyczących kwestii przekrojowych. Ponadto, w załączniku C znajdziemy wyszczególnione kwestie w odniesieniu do ESRS tematycznych (związane z wymogiem IRO-1), które podlegają ujawnianiu informacji niezależnie od oceny istotności. 

Należy podkreślić, że w przypadku, gdy przedsiębiorstwo uzna, że ESRS E1 Climate Change jest nieistotny, należy szczegółowo wskazać wnioski oraz dodatkowo przeprowadzić analizę przyszłościową. Wynik tejże analizy może wskazywać, że zagadnienia związane ze zmiany klimatu mogą okazać się istotne w późniejszym okresie. 

W celu zapewnienia przejrzystości przeprowadzonej oceny istotności, w ESRS znajdziemy wymóg ujawniania zastosowanej metody oceny.  ESRS nie określają jednak, w jaki sposób zakład powinien przeprowadzić ocenę istotności, ani jak powinien być zaprojektowany proces. Dokumentacja jest sporządzona na potrzeby wewnętrzne organizacji oraz do wglądu dla audytorów w ramach przeprowadzenia zlecenia atestacyjnego dotyczącego oświadczenia jednostki o zrównoważonym rozwoju.

Wytyczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju GRI (Global Reporting Initiative) a ESRS – jaki mają ze sobą związek?

Standard GRI oraz Europejskie Standardy Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) są na wysokim poziomie interoperacyjności, co pozwala zapobiec podwójnemu raportowaniu przez przedsiębiorstwa. Podmioty dotychczas raportujące zgodnie ze standardem GRI mogą wykorzystać swoje obecne praktyki raportowania, aby przygotować się na nowe wymagania wynikające z ESRS.

Zgodnie z wymogiem dyrektywy CSRD dotyczącym podwójnego podejścia do istotności i uwzględnienia istniejących standardów – definicje, pojęcia, jak i ujawnienia ESRS i GRI dotyczące wpływu są ze sobą w pełni lub silnie powiązane w przypadku, gdy nie było możliwości pełnego dostosowania.